De naam “Were Di”

De woorden ‘Were di’ zijn middeleeuws Nederlands en betekenen zoveel als ‘verweer je, knok ertegen, laat je niet kennen’.

De spreuk “Were di” werd zo’n 700 jaar geleden al gebruikt, zegt men, door hertog Jan van Brabant (1252-1294). De Brabanders werden in de slag bij Woeringen met de woorden: “Edele Brabanders, were di, de hertog heeft de overhand, de bisschop is gevangen” aangemoedigd verder te vechten.

De uitdrukking komt ook voor in liederen die aangezien werden voor het Brabantse volkslied. ‘Were di! Brabant, den hertog heil!’ (Maar we hebben helemaal geen officieel Brabants volkslied.)

Daarnaast komen de woorden voor in andere uitdrukkingen: ‘Fiere vrouwen, were di’ en ‘Felle kerels, were di.’

De naam werd voor de huidige scholengemeenschap in Valkenswaard gekozen bij de fusie, in de jaren ’90 van de vorige eeuw. Vroeger heeft er een patronaatsgebouw in Valkenswaard gestaan dat ‘Were Di’ heette. (Nu: Inspiration Point aan de Maastrichterweg.) In dat gebouw zijn vier van de vijf fusie-scholen ooit begonnen. Dat waren het Hertog-Jan College, de Rijsvenne Mavo (voorheen Maria Goretti Mavo), Willibrordus Mavo en LTS Don Bosco. De 5e school was St. Bernadette LHNO.

Minder bekend is dat de woorden ‘Were di’ ook in het wapen van het militaire vliegveld Welschap (Eindhoven) voorkomen.

Veel wijst dus naar hertog Jan van Brabant, een krachtige heerser in Brabant die in conflict kwam met de aartsbisschop van Keulen maar uiteindelijk het hertogdom Limburg verwierf. Hij stond ook bekend als levensgenieter en als schrijver van gedichten. Een daarvan was het hartstochtelijke liefdesgedicht ‘Ic sach noyt so roden mont …..’ (Nooit zag ik zo’n rode mond, of zulke lieve ogen als die van haar ……)

In een ander gedicht gebruikte hij het zinnetje ‘Harba lori fa’ dat waarschijnlijk uit de Langue d’Oc komt, de Provence in het huidige Frankrijk en misschien iets als ‘De morgen is aangebroken’ of ‘het kruid staat in bloei’ betekent.